درمان کشیدگی و پارگی رباط صلیبی زانو جلویی و خلفی (ACL,PCL)

شاید بتوان گفت رباط‌های صلیبی بیش از هر رباط دیگری در زانو آسیب می‌بینند. در اکثر موارد، این رباط‌ها هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی مانند فوتبال، بسکتبال، نِتبال و اسکی آسیب می‌بینند که این می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر قابلیت حرکت شخص بگذارد به طوری که دیگر نتواند برخی فعالیت‌های روزانه، از جمله بالا رفتن از پله‌ها، را بدون وسایل کمکی یا کمک دیگران انجام دهد. در این نوع آسیب‌های زانو، یکی از رباط‌ها کشیده (رگ به رگ) شده یا گاهی اوقات پاره می‌شود. پارگی رباط صلیبی می‌تواند جزئی یا کامل باشد.

توجه بسیار زیادی که متخصصین طب فیزیکی در طول 15 سال گذشته به این نوع آسیب‌ها داشته‌اند باعث شده، انواع مختلفی از درمان‌های غیرجراحی جهت توانبخشی رباط‌های پاره شده ابداع شود.

آناتومی آسیب‌های رباط‌ها

رباط‌های مفصل زانو، به ثبات زانو و پشتیبانی از آن در هنگام تغییر وضعیت بدن، کمک می‌کنند.

چهار رباط اصلی مفصل زانو و نحوه آسیب‌دیدگی آن‌ها عبارتند از:

• رباط طرفی داخلی (MCL): این رباط به محدود ساختن حرکت زانو به طرفین کمک کرده و در زمانی که ضربه یا نیرویی از طرف بیرونی زانو به آن وارد می‌شود، ثبات مفصل را حفظ می‌کند. آسیب‌دیدگی MCL زمانی اتفاق می‌افتد که ضربه‌ای به طرف بیرونی زانو خورده و MCL بیش از حد کشیده شود.

• رباط طرفی بیرونی (LCL): این رباط به محدودسازی حرکات زانو به طرفین کمک کرده و در زمانی که ضربه یا نیرویی از طرف داخلی زانو به آن وارد می‌شود، ثبات مفصل را حفظ کرده و از آن محافظت می‌کند. آسیب‌دیدگی LCL زمانی اتقاق می‌افتد که وارد آمدن فشار بیش از حد به داخل زانو باعث پارگی فیبرهای رباط می‌شود.

• رباط صلیبی جلویی (ACL): این رباط از طریق کنترل حرکات رو به عقب و جلوی زانو به حفظ ثبات آن کمک می‌کند (یعنی از حرکت بیش از حد رو به جلوی استخوان درشت نی جلوگیری می‌کند). ACL موقعی آسیب می‌بیند که پا در یک حالت پایدار قرار داشته و یک ضربه مستقیم از جلو به زانو وارد شود.

• رباط صلیبی خلفی (PCL): این رباط به کنترل حرکات رو به جلو و عقب زانو کمک می‌کند. PCL زمانی آسیب می‌بیند که نیروی بسیار زیادی به جلوی قسمت بالایی استخوان ساق وارد شود.

علائم و نشانه‌های آسیب‌دیدگی یا پارگی رباط زانو

 گاهی اوقات که رباط بر اثر برخورد کاملاً پاره می‌شود، شخص یک صدای تق شنیده یا احساس می‌کند چیزی در زانویش از جا کنده شده است.

• درد زانو

• ورم حساس شدن و کبودی

• کاهش حرکت مفصل زانو؛ در مواردی که رباط کاملاً پاره می‌شود حرکت به شدت کاهش می‌یابد.

• مفصل زانو بی‌ثبات بوده و احساس می‌شود توانایی تحمل وزن بدن را نداشته و خالی می‌کند .

• لنگیدن هنگام راه رفتن

تشخیص آسیب‌دیدگی رباط زانو

اگر احساس می‌کنید رباط زانویتان آسیب‌ دیده است، باید به یک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید. متخصص معمولاً کار خود را با پرسیدن سؤالاتی در مورد آسیب، نحوه رخ دادن آن و محل درد آغاز می‌کند. وی، مفصل زانو را معاینه کرده و برای تست کردن رباط‌های زانویتان، پای شما را در جهات مختلف می‌چرخاند، تا به این ترتیب بتواند برآوردی از آسیب احتمالی داشته باشد.

اگر متخصص طب فیزیکی احتمال بدهد که آسیب رباط زانویتان جدی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شد، از شما تست‌های بیشتری از جمله اولتراسوند و ام‌آرآی (MRI) گرفته می‌شود. معمولاً، چنین تست‌هایی می‌توانند قطع‌شدگی یا پارگی‌های رباط را نشان دهند. گاهی اوقات یک عکس رادیولوژی نیز تجویز می‌شود.

درمان‌های غیرجراحی موجود برای آسیب رباط زانو کدامند؟

درمان آسیب رباط زانو به عوامل مختلفی از جمله سبک زندگی بیمار و اینکه کدام یک از رباط‌ها آسیب دیده‌ است بستگی دارد. در درمان‌های اولیه‌ی آسیب رباط زانو بیشتر بر کاهش درد و تورم تمرکز می‌شود.

• استراحت و داروهای مسکن ملایم، مانند استامینوفن (تیلنول)، به کاهش این علائم کمک می‌کنند.

• تا زمانی که بتوانید بدون لنگیدن راه بروید، باید با از چوب زیر بغل استفاده کنید. به اکثر بیماران اجازه داده می‌شود هنگام راه رفتن وزن بدن را مانند قبل از مصدومیت روی پای آسیب‌دیده قرار دهند.

• معمولاً برای خارج کردن هر گونه خون اضافه در زانو، این مفصل با یک سوزن تخلیه می‌شود.

• عموماً یک بریس نیز تجویز می‌شود. این نوع بریس‌ها معمولاً سفارشی بوده و مانند بریس‌های آماده موجود در داروخانه‌ها نیستند. این بریس‌ها برای بهبود ثبات زانوهایی طراحی شده‌اند که رباط‌های آن‌ها به درستی عمل نمی‌کنند.

فیزیوتراپی

بیشتر بیماران بعد از آسیب‌هایی که باعث به هم خوردن راستای مفاصل می‌شود تحت فیزیوتراپی قرار می‌گیرند. متخصص طب فیزیکی ورم و درد را با استفاده از یخ، تحریک الکتریکی، و تجویز استراحت (در وضعیتی که پا بالاتر از بدن قرار دارد) درمان می‌کنند.

لیزرتراپی

لیزرتراپی از طریق بهبود جریان خون در محل آسیب‌دیدگی، به کاهش التهاب و درد ناشی از پارگی رباط و تاندون کمک می‌کند. این نوع درمان همچنین عضلات را تقویت کرده و با مرتب‌سازی فیبرهای آن‌ها که باعث طبیعی‌تر و روان‌تر شدن انقباض و انبساط عضلات می‌شود، به کاهش تشکیل اسکار نیز کمک می‌کند.

اوزون تراپی

اوزون تراپی نوعی درمان غیرجراحی برای ترمیم رباط بوده و دردهای مزمن را به طور دائم رفع می‌کند. در این روش، تزریق گاز اوزون به بافت همبند باعث تولید موادی مانند کلاژن و گاز اوزون می‌شود که می‌توانند بافت‌های همبند ضعیف یا آسیب‌دیده درون و اطراف مفصل را ترمیم کنند.

پی ‌آر پی

پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) که یک پروتئین بیواکتیو (زیست‌فعال) است، محرک التیام بافت همبند، ترمیم و بازتولید استخوان‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها و تشکیل رگ‌های خونی جدید بوده و به فرایند بهبود زخم‌ها سرعت می‌دهد.

در روش پی ‌آر پی، محلول محرک ملایم مستقیماً به محل پارگی یا کشیدگی رباط یا تاندون (ACL، PCL) تزیق می‌شود. این کار باعث ایجاد یک جراحت خفیف و کنترل شده می‌شود که با تحریک مکانیزم‌های طبیعی التیام بدن باعث تشکیل لایه جدیدی از بافت در محل آسیب‌دیده یا ضعیف شده می‌شود.

ورزش

از ورزش برای کمک به بازیابی قابلیت حرکت طبیعی مفاصل و عضلات استفاده می‌شود. تمرینات دامنه حرکتی می‌بایست فوراً و با هدف کمک به بازیابی سریع و کامل دامنه حرکتی زانو آغاز شوند. این تمرینات شامل استفاده از دوچرخه ثابت، حرکات کششی آرام و اعمال فشارهای کنترل شده به زانو توسط فیزیوتراپ می‌شوند. به علاوه، یک سری تمرینات برای تقویت عضلات همسترینگ و چهارسر ران نیز انجام خواهید داد. هنگامی که علائمتان تسکین یافته و به اندازه کافی قوی شدید، یک سری تمرینات تخصصیِ به شما داده خواهد شد، که باعث افزایش ثبات زانویتان می‌شوند.

درمان‌های دستی

درمان آسیب رباط‌‌ها با تکنیک‌های درمان‌های دستی مانند متحرک‌سازی مفصل و ماساژ ورم و درد را کاهش داده و گردش خون و قابلیت حرکت مفاصل را افزایش می‌دهد.

جراحی

با استفاده از جراحی رباط صلیبی می‌توان بیمارانی که دچار پارگی کامل ACL و PCL شده و به برنامه‌های توانبخشی و فیزیوتراپی جواب نداده‌اند، یا بیمارانی که علاوه بر پارگی کامل ACL و PCL سایر ساختارهای درون زانویشان آسیب دیده است را درمان کرد. اغلب بعد از جراحی ترمیمی ACL و PCL به یک دوره طولانی مدت توانبخشی نیاز پیدا می‌شود؛ این دوره درمان که معمولاً 6 تا 12 ماه یا بیشتر طول می‌کشد، به بیمار کمک می‌کند تا بهترین نتیجه ممکن را از درمان به دست آورده و ورزش یا فعالیت‌های عادی خود را به طور کامل از سر بگیرد.